Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce. X
Meteopedia
Lista haseł

Adwekcja

Aerologia

Altimetr

Aneroid

Assmann Richard

Atmosfera ziemska

Barograf

Barometr

Bjerknes Vilhelm Friman Koren

Chmury burzowe

Chmury niskie

Chmury specjalne

Chmury średnie

Chmury towarzyszÄ…ce

Chmury wysokie

Ciepły wycinek niżu

de Bort Léon Teisserenc

Deszcz

Deszczomierz

El Niño

Front ciepły i chłodny

Fronty atmosferyczne

Gatunki chmur

Geiger Rudolf

Gradient

Halny

Howard Luke

Indeks chwiejności Whaitinge′a K

Inwersja temperatury

Izobara

Izobronta

Izohieta

Izohumida

Izoterma

Izotermia

Kämtz Ludwig

Kartka z kalendarza

Klasyfikacja chmur

Koma

Komórki cyrkulacyjne

Köppen Władimir Peter

Krasnoludki, elfy i błękitne fontanny

Krater Gale

La Niña –

Masa powietrza arktycznego kontynentalnego

Masa powietrza kontynentalnego

Masa powietrza morskiego

Masa powietrza polarnokontynentalnego

Masa powietrza polarnomorskiego

Masy Powietrza

Meteorologiczna jesień

Meteorologiczna wiosna

Meteorologiczna zima

Meteorologiczne lato

Meteorologiczne pory roku

Mgła adwekcyjna

Mgła radiacyjna

Miraż (fatamorgana)

Mżawka

Nefometr

Nefoskop

Odmiany chmur

Okołowicz Wincenty

Opad przelotny

Osady

Oscylacja południowa

Pioruny

Powstawanie chmur

Radar meteorologiczny

Regiony klimatyczne

Skala Beauforta

Skala Fujity

Skala Torro

Åšnieg

Spękania ciosowe

Strefy klimatyczne

Szlaki niżów Van Bebbera

Tęcza

Temperatura odczuwalna

Temperatura powietrza

Temperatura punktu rosy

Tetsuya Theodore "Ted" Fujita

Tornado

Tropopauza

Troposfera

Turbulencja w atmosferze ziemskiej

Tylna część niżu

Van Bebber Vilhelm Jakob

Wiatr

Wilgotność powietrza

WMO - Åšwiatowa Organizacja Meteorologiczna

Wskaźnik stresu cieplnego

Wyż i Niż

Zjawiska optyczne i fotometeory

Zjawiska towarzyszÄ…ce

Zorza polarna

Meteopedia ›

Podział kuli ziemskiej na strefy klimatyczne jest odzwierciedleniem intensywności oraz wielkości wymiany ciepła oraz wilgoci pomiędzy atmosferą a powierzchnią Ziemi.

Strefa równikowa:
  • charakterystyczne dla tej strefy sÄ… procesy termodynamiczne wynikajÄ…ce z dopÅ‚ywu znacznych iloÅ›ci promieniowania sÅ‚onecznego w skali caÅ‚ego roku.
  • parowanie z powierzchni ziemi oraz wilgoć przynoszona przez pasaty, czyniÄ… tÄ… strefÄ™ bardzo wilgotnÄ…. Fakt ten sprzyja dogodnym warunkom rozwoju procesów konwekcyjnych.
  • intensywny rozwój procesów konwekcyjnych przejawia siÄ™ bezpoÅ›rednio w fakcie formowania siÄ™ nad tym obszarem, gÅ‚ownie chmur kÅ‚Ä™biastych rodzaju Cumulus i Cumulonimbus.
  • Å›rednie temperatury dla poszczególnych miesiÄ™cy zawierajÄ… siÄ™ w przedziale od 24ºC do 28ºC.
  • roczne amplitudy temperatury powietrza sÄ… niewielkie wynoszÄ… 2ºC dla obszarów nizinnych
  • wraz ze wzrostem wysokoÅ›ci, obserwujemy spadek temperatury, natomiast amplituda roczna pozostaje nadal maÅ‚a. Dla przykÅ‚adu w Manaus (Brazylia), Å›rednia temperatura wrzeÅ›nia wynosi 28,2ºC, marca 26,5ºC, natomiast amplituda roczna wynosi 1,7ºC; w Quito (Ekwador), poÅ‚ożonym na samym równiku na wysokoÅ›ci 2850 m n.p.m, Å›rednia temperatura wrzeÅ›nia wynosi 12,7ºC, natomiast amplituda roczna zaledwie 0,2ºC.
  • Dobowe amplitudy temperatury powietrza w tym klimacie sÄ… wiÄ™ksze od rocznych i ksztaÅ‚tujÄ… siÄ™ na poziomie od 10º do 15º Celsjusza.
  • Temperatury maksymalne przy warunkach o dużej wilgotnoÅ›ci powietrza wynoszÄ… ok. 35ºC, a minimalne na nizinach i na poziomie morza nie schodzÄ… poniżej 20ºC.
  • Roczne sumy opadów wynoszÄ… 1500-2000 mm. W wielu miejscach jak np. na obszarach górskich Indonezji czy też Afryki PoÅ‚udniowej sumy te przekraczajÄ… 6000 mm w skali caÅ‚ego roku. W bezpoÅ›redniej okolicy równika rozkÅ‚ad opadów w ciÄ…gu roku jest praktycznie równomierny (brak pory suchej na równiku) i jedynie w okresach zenitalnego poÅ‚ożenia SÅ‚oÅ„ca odznacza siÄ™ ich wiÄ™cej.
  • w  miarÄ™ oddalania siÄ™ od równika obserwujemy wzrost amplitudy temperatury, spadek sumy opadów oraz wzrost ich koncentracji w przebiegu rocznym.
Strefa zwrotnikowa:
  • jest to strefa charakteryzujÄ…ca siÄ™ przewagÄ… ukÅ‚adów wysokiego ciÅ›nienia z ruchami zstÄ™pujÄ…cymi powietrza, które odpowiedzialne sÄ… za wywoÅ‚anie inwersyjnego rozkÅ‚adu temperatury w swobodnej atmosferze i hamowanie rozwoju procesów konwekcyjnych, wiÄ™kszego zachmurzenia i opadów.
  • dodatkowym elementem wzmacniajÄ…cym procesy inwersyjne w tej strefie sÄ… zimne prÄ…dy morskie pÅ‚ynÄ…ce u zachodnich wybrzeży kontynentów. 
  • stosunki klimatyczne w strefach zwrotnikowych sÄ… zróżnicowane, co wynika bezpoÅ›rednio od poÅ‚ożenia danego obszaru wzglÄ™dem oceanów.
  • w warunkach bezchmurnego nieba, które jest charakterystyczne dla tej strefy, notujemy najwyższe dzienne wartoÅ›ci temperatury powietrza i zarazem silne wychÅ‚odzenie w porze nocnej, co przekÅ‚ada siÄ™ na bardzo wysokÄ… amplitudÄ™ dobowÄ… siÄ™gajÄ…ce powyżej 30ºC. Åšrednie roczne temperatury wynoszÄ… dla tej strefy 24º-27ºC i sÄ… najwyższymi na kuli ziemskiej.
  • w klimacie monsunów zwrotnikowych notujemy bardzo wysokie opady z rocznymi sumami przekraczajÄ…cymi 5000 mm (Indie, Zatoka Gwinejska). Odznacza siÄ™ sezonowość opadów w skali roku, dla przykÅ‚adu w Konakry w okresie zimowym notujemy opady rzÄ™du 15 mm, natomiast latem blisko 4000 mm. W Kalkucie dla której Å›rednia roczna suma opadów wynosi 1630 mm, od listopada do kwietnia spada 150 mm deszczu, a w okresie monsunu 1180 mm.
Strefa podzwrotnikowa:
  • w okresie letnim przeważajÄ… w tej strefie ukÅ‚ady wysokiego ciÅ›nienia, co w efekcie daje pogodÄ™ bezchmurnÄ… i upalnÄ…. Natomiast w przypadku półrocza zimowego odznacza siÄ™ dziaÅ‚alność cyklonalna (niże baryczne), jest ona wÅ‚aÅ›ciwa dla strefy umiarkowanej. Przeważa w tej strefie cyrkulacja zachodnia. O porach roku w obrÄ™bie tej strefy decyduje zarówno roczny przebieg temperatur i opadów.
  • w odmianie Å›ródziemnomorskiej lato jest gorÄ…ce i suche, a okres zimowy ma charakter Å‚agodny ze Å›rednimi temperaturami rzÄ™du 10-12ºC, pochmurnÄ… i deszczowÄ… aurÄ…. Roczne sumy opadów nie sÄ… zbyt duże dla przykÅ‚adu w Atenach roczna suma opadów wynosi 390 mm. Duże opady mogÄ… wystÄ™pować na dowietrznych stokach gór np. na adriatyckim wybrzeżu Gór Dynarskich w Crkvice roczna suma przekracza 4600 mm. Do tego typu klimatu należą przede wszystkim obszary basenu Åšródziemnomorskiego siÄ™gajÄ…ce do poÅ‚udniowych wybrzeży Krymu. Poza EuropÄ… do strefy tej należą wybrzeża Kalifornii, rejon centralny Chile, poÅ‚udnie Australii oraz poÅ‚udniowy skraj Afryki.
  • Å›rednie temperatury miesiÄ™cy okresu letniego na podzwrotnikowych terenach wewnÄ…trz kontynentów przekraczajÄ… 30ºC. Roczna suma opadów nie przekracza 500 mm (zazwyczaj 250 mm). W Turkmenii temperatura latem dochodzi do 50ºC, a zimÄ… na Nizinie TuraÅ„skiej, w efekcie adwekcji chÅ‚odnego powietrza znad Syberii, mrozy dochodzÄ… do -30ºC.
  • szczególnÄ… odmianÄ… klimatu podzwrotnikowego jest wystÄ™pujÄ…cy na wysokich pÅ‚askowyżach Azji (w Tybecie i Pamirze), klimat cechujÄ…cy siÄ™ silnym kontynentalizmem z  latem stosunkowo chÅ‚odnym i bardzo mroźna zimÄ…. Opady majÄ… w tej odmianie charakter epizodyczny.
Strefa umiarkowanych szerokości:
  • klimaty tej strefy ksztaÅ‚tujÄ… siÄ™ w warunkach przeważajÄ…cej cyrkulacji zachodniej pod wpÅ‚ywem polarnych, arktycznych oraz zwrotnikowych mas powietrza.
  • w strefie tej odnotowujemy wzglÄ™dnie dużą rocznÄ… sumÄ™ opadów 700 mm, cechujÄ…ca siÄ™ równomiernym rozkÅ‚adem w ciÄ…gu roku.
  • Å›rednia roczna temperatura wynosi 7º-10ºC, a roczna amplituda temperatury waha siÄ™ od 6º do 14ºC.
  • na obszarach wewnÄ…trz kontynentu procesy cyklo i frontogenezy sÄ… mniej intensywne. NapÅ‚ywajÄ…ce powietrze polarne i arktyczne zmienia pierwotne wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci. Powietrze staje siÄ™ mniej wilgotne, sumy opadów ulegajÄ… zmniejszeniu w kierunku do centrum kontynentów, gdzie ksztaÅ‚tujÄ… siÄ™ na poziomie 400-600 mm w ciÄ…gu roku (maksimum w okresie letnim). Åšrednia temperatura najchÅ‚odniejszego miesiÄ…ca spada do okoÅ‚o 25ºC, najcieplejszego natomiast wynosi 20-22ºC. W obrÄ™bie tego klimatu znajdujÄ… siÄ™ lasy iglaste (tajga) oraz step.
  • klimat wschodnich części kontynentów jest typowo monsunowy. WystÄ™puje w Azji na Dalekim Wschodzie oraz wybrzeżu Zatoki HudsoÅ„skiej na Labradorze.
  • umiarkowane szerokoÅ›ci cechuje duże zróżnicowanie klimatyczne, od wybitnie wilgotnych (nadmorskich) do pustynnych (Å›ródlÄ…dowych) oraz od Å‚agodnych do skrajnych jeÅ›li chodzi o kryterium termiczne. 
Strefa okołobiegunowa:
  • klimaty tych obszarów ksztaÅ‚tujÄ… siÄ™ pod wpÅ‚ywem różnic warunków solarnych oraz oÅ›wietlenia dÅ‚ugiego dnia polarnego i zimowej nocy. Temperatura najcieplejszego miesiÄ…ca nie przekracza 10ºC.
  • klimat Arktyki - pozostaje pod silnym oddziaÅ‚ywaniem cyklonalnym w przeciÄ…gu caÅ‚ego roku. DziÄ™ki niemu w rejony te dostaje siÄ™ ciepÅ‚e powietrze znad oceanów umiarkowanych szerokoÅ›ci, doprowadzajÄ…c do zÅ‚agodzenia klimatu. Wysokie ciÅ›nienie odznacza siÄ™ przewagÄ… jedynie w obrÄ™bie czaszy lodowej Grenlandii i zimÄ… dodatkowo nad terenem Alaski oraz w północno-wschodniej Azji. Åšrednie miesiÄ™czne temperatury w centrum Basenu Arktycznego zawierajÄ… siÄ™ w przedziale od -40ºC (zimÄ…) do 0ºC (latem). Najcieplejszy jest atlantycko-europejski obszar Arktyki. Na Spitsbergenie Å›rednia temperatura stycznia wynosi -16ºC, a w przypadku lipca 5ºC. Roczna suma opadów wynosi dla Spitsbergenu 320 mm. W zachodnim sektorze Morza Barentsa opady siÄ™gajÄ… 500 mm.
  • klimat Antarktydy - należy do najbardziej surowych na kuli ziemskiej, Å›rednie roczne temperatury powietrza spadajÄ… od -10ºC na wybrzeżach w rejonie koÅ‚a podbiegunowego, do -50ºC w centralnych obszarach kontynentu. BezpoÅ›rednio nad pokrywa lodowÄ… i Å›nieżnÄ… utrzymuje siÄ™ staÅ‚a potężna inwersja termiczna co przejawia siÄ™ wystÄ™powaniem tuż przy powierzchni ziemi temperatury rzÄ™du -90ºC. Opady majÄ… charakter efemeryczny, co w efekcie sprzyja powstaniu na tym terenie pustyÅ„ lodowych. Na wybrzeżach klimat jest nieco Å‚agodniejszy, latem maksymalne temperatury osiÄ…gajÄ… wartoÅ›ci dodatnie co powoduje intensywne topienie Å›niegu. CechÄ… charakterystycznÄ… dla przeważajÄ…cej części wybrzeża sÄ… silne wiatry zboczowe, opadajÄ…ce z wnÄ™trza kontynentu z prÄ™dkoÅ›ciÄ… 15-20 mxs-1 , które powodujÄ… zmniejszenie zachmurzenia.