Jezioro Aralskie jeszcze pół wieku temu było czwartym co do wielkości jeziorem na świecie, prawie tak dużym jak Irlandia. Było, bo dziś już praktycznie nie istnieje. Jego znikniecie związane jest przede wszystkim z nieumiejętnością gospodarowania wodą i brakiem podstawowej wiedzy hydroinżynieryjnej, ale także ogromnym cynizmem ówczesnych władz sowieckich, które dokonały tego okrutnego „mordu”.

Jezioro jest położone na granicy Kazachstanu i Uzbekistanu, a źródłem jego egzystencji były dwie potężne rzeki – Amu-Daria i Syr-Daria, które swoje źródło miały w górach Tien-Szan i Pamir. Aral stanowił swoistą oazę wśród wszechobecnych piasków pustyni, dopóki nie podjęto działań mających na celu przeistoczenie obszarów pustynnych w wielkie pola bawełny. W tym celu, by doprowadzić na pola uprawne wodę, która umożliwiłaby rozwój życiodajnej rośliny, rozpoczęto manipulacje zasobami rzecznymi. Próbowano przekierować bieg obu cieków tak, by jak największa ilość wody docierała na pola. Budowano liczne kanały irygacyjne, często w sposób kompletnie pozbawiony logiki inżynierskiej. W związku z czym, większość wody odebranej rzekom, kończyła swój bieg wsiąkając w piaski pustyni.
Wody w jeziorze ubywało, z każdym rokiem coraz więcej. Problemy, które pojawiły się wraz z kurczeniem zbiornika, nie miały znaczenia. Mało istotne było życie ludzi zamieszkujących tereny przyjeziorne, również nie przejmowano się degradacją ziemi i zaburzeniami ogólnie pojętej gospodarki wodnej regionu. Najważniejszy cel został osiągnięty – Uzbekistan stał się bawełnianą potęgą ówczesnego świata.
Konsekwencji nieprzemyślanych działań było mnóstwo, m. in.: wzrost kontynentalizmu klimatu, niedobór wody, wyniszczenie przemysłu rybackiego, wymarcie flory i fauny czy wzrost zachorowalności tamtejszej ludności.
Porty rybackie opustoszały. Kutry pozostawione niegdyś przy brzegu jeziora, utworzyły cmentarzysko żelaznych maszyn. Wraz z wodą odeszło życie, dając początek nowemu tworowi – Pustyni Aral-Kum, która jest najbardziej toksyczną pustynia na świecie.
Jedno jest pewne, Jezioro Aralskie nigdy nie wróci do swej objętości sprzed 50 lat. Raz podjęte decyzje głęboko odcisnęły swoje piętno w jego historii. Bezmyślność człowieka doprowadziła do katastrofy, która miała ogromne znaczenie zarówno dla mieszkających tam ludzi, jak i środowiska przyrodniczego.

Redaktor: Sandra Roszkiewicz