Naukę zajmująca się wpływem warunków atmosferycznych na fizjologię organizmów żywych nazywamy biometeorologią.
Biometeorologia jest nauką interdyscyplinarna, będąca połączeniem m. in. biologii, medycyny, geografii czy klimatologii badającą przebieg procesów przepływu materii i energii w biosferze. Ma ona na celu określenie bezpośredniego wpływu czynników atmosferycznych na organizmy żywe, możliwość dostosowania się do nich oraz ocenę warunków życia człowieka.
Ze względu na przedmiot badań biometeorologię dzielimy na:
-
biometeorologię ogólną
-
biometeorologię roślin
-
bioklimatologię zwierząt
-
biometeorologię kosmiczną
-
paleobiometeorologię
-
bioklimatologię człowieka
Szczególnie ważne dla naszego samopoczucia są stany pogody, związane z napływem nad obszar Polski powietrza z różnych kierunków, zależne od rozkładu ośrodków barycznych i z przechodzeniem frontów atmosferycznych.
Nad obszar Polski napływają trzy główne masy powietrza: polarnego, arktycznego i zwrotnikowego . W zależności od miejsca tworzenia się mas, nabierają one cech morskich, albo kontynentalnych.
Najczęściej napływają do nas masy powietrza polarno- morskiego z zachodu, ze średnią częstotliwością około 50% dni w skali roku. W związku z tym, że powietrze to napływa znad Oceanu Atlantyckiego cechuje się ono znaczną wilgotnością. W zimie sprowadza okresowe ocieplenie i odwilże, wzrost zachmurzenia oraz opady atmosferyczne, zaś latem ochłodzenie wraz ze wzrostem zachmurzenia i opadami.
Masy powietrza polarno- kontynentalnego , napływające z obszaru Europy Wschodniej, występują średnio przez 23% dni w roku. Towarzyszy im na ogół pogoda słoneczna, latem upały, zaś zimą mrozy.
Powietrze arktyczne napływające znad Arktyki, powoduje spadek temperatury powietrza, niekiedy z obfitymi opadami śniegu. Pojawiają się ona najczęściej na wiosnę, powodując tzw. zimną Zośkę. Te masy powietrza kształtują pogodę w Polsce średnio przez 6% dni w roku.
Równie rzadko docierają masy powietrza zwrotnikowego . Powietrze te jest wilgotne i bardzo ciepłe: latem towarzyszy mu pogoda parna i burzowa, zimą odwilżowa z mgłami i mżawkami. Sytuacje, gdy w ciągu doby zmienia się masa powietrza, obejmuje 9% dni w lecie, 8% na wiosnę, 7% na jesieni oraz 5% w zimie.
Masy powietrza, wyżej omówione, mają duży wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Masy powietrza polarno- morskiego i arktycznego , zwłaszcza w układach niżowych, cechują się dużą aktywnością meteorotropową, szczególnie w odniesieniu do chorób układu oddechowego, układu krążenia i układu narządów ruchu. Przy napływie powietrza zwrotnikowego wzrasta liczba zgonów, w tym w grupie osób starszych, szczególnie latem i wiosną.
Masy powietrza oddzielone są od siebie frontami atmosferycznymi . Nad obszarem Polski fronty atmosferyczne występują w ciągu 230 dni w roku. Najczęściej występują fronty chłodne , które są obserwowane średnio w ciągu 125 dni w roku. Znacznie rzadziej przemieszczają się nad Polską ciepłe fronty atmosferyczne , które obecne są w ciągu 65 dni w roku. Fronty okluzji występują przez około 95 dni. W dniach z frontem chłodnym i frontem okluzji stwierdzono wyraźny wzrost wypadków przy pracy na wolnym powietrzu oraz kolizji i wypadków drogowych.
Jeśli chodzi o układy baryczne , to najczęściej, przez średnio 173 dni w roku, pogodę w Polsce kształtują układy związane z niżem , zaś układy wyżowe występują średnio przez 157 dni w ciągu roku.
Układy niżowe , najbardziej oddziałujące na samopoczucie człowieka, obserwuje się we wrześniu, marcu i styczniu, wówczas też wzrasta liczba zachorować na choroby układu oddechowego i zaostrzenie chorób reumatycznych. W sytuacjach przejściowych od niżu do wyżu oraz przy wyżu z zaburzeniami wzrasta liczba zawałów serca, nasilają się dolegliwości kostno- stawowe oraz zwiększa się liczba zdarzeń na drodze.