We wspóÅ‚czesnym, znanym i zbadanym Å›wiecie uważny obserwator może dokonać odkrycia nowego zjawiska w atmosferze. Takiego odkrycia dokonaÅ‚ John R. Wincler z University of Minnesota.

W 1990 roku po raz pierwszy zarejestrował za pomocą kamery wideo świetlne błyski ponad chmurami burzowymi widoczne wysoko na nocnym niebie. Jego osiągnięcie dało początek lawinie doniesień na temat zjawisk elektrycznych zachodzących wysoko w atmosferze. Jest rzeczą zadziwiającą, że zjawiska często widoczne nawet gołym okiem, tak długo czekały na swego odkrywcę.

Pioruny towarzyszÄ…ce chmurom burzowym zwykle doprowadzajÄ… do ziemi ujemny Å‚adunek elektryczny z dolnej części chmury. ZdarzajÄ… siÄ™ czasami tak potężne wyÅ‚adowania, że powodujÄ… zanik dodatniego Å‚adunku elektrycznego, zgromadzonego w górnej części chmury. W takim wypadku silne pole elektryczne pomiÄ™dzy górnÄ… częściÄ… chmury a jonosferÄ… powoduje przemieszczanie siÄ™ elektronów ku górze, gdzie zderzajÄ… siÄ™ z czÄ…steczkami gazu. W ten sposób na wysokoÅ›ci 50 - 90 km nad powierzchniÄ… Ziemi powstajÄ… sÅ‚abo widoczne bÅ‚yski Å›wietlne zwane "krasnoludkami".

ŹródÅ‚em "elfów", tak jak "krasnoludków", jest pole elektryczne wytwarzane na dużej wysokoÅ›ci przez wyjÄ…tkowo silne wyÅ‚adowania doziemne. "Elfy" majÄ… wyglÄ…d Å›wietlistych pÅ‚aszczyzn w ksztaÅ‚cie naleÅ›nika. PojawiajÄ… siÄ™ na wysokoÅ›ci 75 - 100 km nad powierzchniÄ… Ziemi.

Odkryte ostatnio zjawiska elektryczne towarzyszÄ…ce wyÅ‚adowaniom atmosferycznym w górnych warstwach atmosfery można podzielić na cztery kategorie. Dwie z nich to: "krasnoludki" (sprites) i "elfy" (elves) które odnoszÄ… siÄ™ do dobrze znanych zjawisk fizycznych zachodzÄ…cych w atmosferze. Przyczyny powstawania dwóch innych, zwanych "bÅ‚Ä™kitnymi fontannami" (blue jets) i impulsami promieniowania gamma (gamma-ray events) sÄ… bardziej niejasne. Przytoczone terminy sÄ… jedynie swobodnym przekÅ‚adem z jÄ™zyka angielskiego i nie sÄ… oficjalnie przyjÄ™te w jÄ™zyku polskim.

Redaktor: Jarosław Bernatowicz