Fenologia (z gr;wystąpienie lub coś)- powstanie tej dyscypliny, jest efektem panującej w czasach wiktoriańskich w Anglii mody na obserwowanie i klasyfikowanie przyrody. Prekursorami tej dyscypliny byli Gilbert White, w latach 1768-1793 zbierał informacje o występowaniu ponad 400 gatunków roślin i zwierząt. Drugim ważnym pionierem był Robert Marsham, który od 1736 roku prowadził regularne obserwacje "zwiastunów wiosny" w swej posiadłości w Norfolk. Dzięki kontynuacji obserwacji przez kolejne pokolenia rodziny Marshama, udało się uzyskać serie trwającą do 1958 roku! W okresie 1891-1948 Brytyjskie Towarzystwo Meteorologiczne, wprowadziło program obserwacji fenologicznych. W ostatnich latach UK Phenology Network wsparta przez Woodland Trust (organizacja zajmująca się ochroną lasów) oraz Center for Ecology and Hydrology, wznowiły prowadzenie obserwacji fenologicznych.

Ponieważ wiele zmian odnotowanych przez fenologów wiąże się ze zmianami klimatu, dyscyplina ta jest postrzegana jako istotne narzędzie przy monitorowaniu efektów zmian klimatycznych. USA posiada narodowy program fenologiczny, Europa natomiast Europejską Sieć Fenologiczną, inne kraje takie jak Kanada, Chiny i Australia także posiadają własne programy w zakresie prowadzenia obserwacji fenologicznych. W 2006 roku w magazynie "Global Change Biology" opublikowano wyniki, przeprowadzonych na szeroką skalę badań nad porami roku (największych w skali światowej). Specjaliści z 17 krajów, poddali analizie 125 tys. zapisów i obserwacji dokonanych w 21 krajach europejskich w okresie 1971-2000. Jak wynika z przebadania 542 gatunków roślin i 19 gatunków zwierząt, blisko 78% listnienia, kwitnienia oraz owocowania odbywa się obecnie wcześniej. Naukowcy ustalili, że obecnie wiosna pojawia się średnio od sześciu do ośmiu dni szybciej niż w przeszłości oraz przyśpiesza w tempie 2,5 dnia na dekadę. Tezę tą zdaje się potwierdzać analiza serii obserwacyjnej rodziny Marshamów, z której to wynika,że w okresie 1850-1950 pojawienie się listowia na dębach zachodzi coraz wcześniej. Potwierdzeniem przyspieszenia pojawienia się listowia w przypadku dębów dostarczają badania Jean Combes, która zbierała dane o wypuszczaniu liści przez dęby od 1947 roku. Jej sprawozdania dowodzą przesunięcia momentu pojawienia się pierwszego ulistnienia w kierunku początku roku. Natomiast jeśli chodzi o świat zwierzęcy, przeprowadzono badania nad rozmnażaniem ptaków na obszarze Wielkiej Brytanii przez British Trust for Ornitology i Joint Nature Conservation Committee, opublikowanych w 2005 roku. Jak wynika z tych badań, 33 gatunki rozpoczynały wysiadywanie jaj aż 29 dni wcześniej niż miało to miejsce 35 lat temu. Były to między innymi raniuszki (16 dni wcześniej), dzwońce (13 dni wcześniej) oraz ostrygojady (8 dni szybciej). Niektóre ptaki migrujące, takie jak świergotek drzewny czy też trzczinniczek, które zimowe miesiące spędzają w cieplejszych strefach klimatycznych, zdecydowanie opóźniają daty swojego odlotu. Inne jak np. kapturek, pozostają na cała zimę, jest to efekt sprzyjających cieplejszych warunków klimatycznych.

Redaktor: Krzysztof